Wat en waarom?

Religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties worden steeds belangrijker in de organisatie van sociale steun en solidariteit. De nationale welvaartsstaat die voorheen deze taken grotendeels opnam, heeft vandaag (nog) geen antwoord op een aantal nieuwe uitdagingen in onze snel veranderende wereld. Vooral in steden met veel diversiteit zien we dat geloofsovertuigingen van mensen terug meer plek opnemen in het openbare leven.

In de huidige maatschappelijke context wordt vaak met achterdocht naar deze trends gekeken. Religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties die zich bezighouden met armoedebestrijding en hulpverlening zouden bijvoorbeeld een bekeringsdrang vertonen, paternalistisch en niet emancipatorisch werken, en liefdadigheid promoten in plaats van structurele hervormingen nastreven.

Toch zijn er redenen om verder te kijken dan deze negatieve interpretaties. Religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties hebben namelijk heel wat troeven in huis om met de uitdagingen van onze tijd om te gaan. Religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties bieden steun aan mensen die buiten de berekende voorwaarden van de welvaartsstaat vallen. In tegenstelling tot welvaartsstaatinstellingen wordt er bij religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties niet gesproken in termen van recht hebben op ondersteuning of wordt sociale ondersteuning niet gezien als iets waar men wettelijk beroep op kan doen als burger. Het wordt daarentegen gezien als iets dat voortkomt uit een soort van onvoorwaardelijke steun van de gemeenschap waartoe men behoort.

Bovendien hoeven we religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties niet tegenover welvaartsstaatsinstellingen te stellen. Onderzoek laat zien dat beide types organisaties voortdurend veranderen en leren. Doordat ze zich afstemmen op de context waarin ze werken, groeien ze in de huidige maatschappelijke context op bepaalde vlakken dan ook naar elkaar toe. Hierdoor ontstaan mogelijk nieuwe kansen voor samenwerking die de tegenstelling tussen staat en religie verzachten. 

Deze troeven en nuances, de successen en samenwerkingen verdwijnen vaak onder de radar van wetenschappers en beleidsmakers. Terwijl we net daar veel uit te leren hebben. Daarom bekijken we binnen SOLIGION wat religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties in Vlaanderen doen in hun alledaagse praktijken, nu en in het verleden, en hoe ze zich verhouden tot welvaartsstaatsinstellingen en de welvaartsstaat. 

Onze bedoeling is om toenadering en samenwerking tussen deze levensbeschouwelijk en religieus geïnspireerde organisaties en seculiere welvaartsstaatsinstellingen te ondersteunen, vertrekkend vanuit een beter begrip van de veranderende omgeving waarin religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde organisaties opereren en met het oog op vernieuwende praktijken van dienstverlening en politiek werk. 

SOLIGION wil dit realiseren door onder andere: 

1. nieuwe inzichten te genereren d.m.v. een interdisciplinaire en geïntegreerde aanpak, en deze te ontsluiten via toegankelijke overzichtsrapporten.
   
2. een dynamisch en interactief platform te creëren waarop religieus en levensbeschouwelijk geïnspireerde sociale initiatieven in beeld worden gebracht. 
3. educatieve en trainingsmodules te ontwikkelen voor vrijwilligers en sociale werkers, lokale bestuurders en werknemers van welvaartsstaatsinstellingen, trajectbegeleiders die betrokken zijn bij de integratie van nieuwkomers en toekomstige professionele sociaal werkers. 
4. aanbevelingen formuleren voor een verbetering van de beleids- en andere instrumenten waarmee de relaties tussen religieuze spelers en seculiere welvaartsstaatsinstellingen beheerd worden.  

Het onderzoek loopt vanaf oktober 2020 tot eind september 2024.